बैशाख २८

काठमाडौँ । काठमाडौँ महानगरका पूर्व वडाध्यक्ष चन्द्रानन्द नेवाको आज मृत्यु भएको छ । हिजो साँझ खाना खाएर सुत्दा उहाँ सञ्चै सुत्नु भएको थियो । विगत केही दिनदेखि रक्तचाप कम भएको परिवारले जनाएको छ । वि. सं. १९८९ मा जन्मनु भएका नेवाःले २०१९ सालदेखि २०५९ सालसम्म काठमाडौँ महानगरमा जनप्रतिनिधिका रुपमा काम गर्नु भएको थियो । 

खुट्टा दुख्ने समस्या भएपछि पछिल्लो समय उहाँलाई हिँडडुल गर्न कठिन थियो । 
 
उहाँ पहिलो पटक २०१९ सालमा स्थानीय निर्वाचनबाट वडा सदस्य निर्वाचित हुनुभएको थियो । अहिलेको वडा १८ त्यसबेला वडा १२ थियो । त्यही बडाबाट स्वतन्त्र बाम उम्मेद्वारका रुपमा वडा सदस्यमा पहिलो पटक निर्वाचित हुनु भएको हो । त्यसपछि उपप्रधानपञ्च हुँदै २०३२ सालको निर्वाचनबाट प्रधानपञ्च चुनिनुभयो । २०१९ सालदेखि २०५४ सालसम्म भएको हरेक स्थानीय निर्वाचनमा उहाँले भाग लिनुभयो र प्रत्येकमा बिजय हासिल गर्नुभयो । यस अवधिमा कुनै समय ६ बर्षको अन्तरालमा चुनाव भए त कति बेला ५ बर्षपछि । कति कार्यकाल पूर्ण समय रह्यो भने कति कार्यकाल बीचमै अस्थिर भएर टुङ्गिएको थियो । 

२०३९ सालअघिसम्म हरेक वडाबाट एकजना प्रतिनिधि निर्वाचित हुने व्यवस्था थियो । तिनलाई बसेर काम गर्ने कार्यालय थिएन, न त कर्मचारी नै थिए । यिनै सदस्यबाट नगरपालिकाको प्रधानपञ्च÷उपप्रधानपञ्च चयन हुन्थे । २०३६ साल सुधारिएको पञ्चायत शुरु भएपछि हरेक वडामा ५ जना सदस्य निर्वाचित हुने व्यवस्था भयो । त्यसैबमोजिम २०३९ सालमा सम्पन्न नगरपालिकाको निर्वाचनमा पहिलो पटक एकै वडाबाट ५ जना सदस्य निर्वाचित भए । प्रधानपञ्चलाई प्रत्यक्ष मत हालेर विजयी गराउने यो नै पहिलो अभ्यास थियो । त्यसपछि वडा कार्यालय स्थापना भयो । वडामा एकजना सचिव पठाउन थालियो । २०४६ सालमा प्रजातन्त्र पुनर्बहाली भएपछि २०४९ सालमा स्थानीय निर्वाचन भयो । त्यस निर्वाचनबाट मेयर, उपमेयर र वडाध्यक्षको निर्वाचन भयो । वडा सदस्य भने वडाध्यक्षले सल्लाहकार समितिका रुपमा मनोनयन गरियो । २०५४ सालमा भएको स्थानीय निर्वाचनसम्ममा आइपुग्दा यो पद्धति ठीक नभएको निष्कर्ष आएपछि २०५४ सालमा फेरि वडा सदस्यहरु निर्वाचित हुने प्रणाली शुरु गरिएको हो । यी सबै परिवर्तनमा चन्द्रानन्द नेवा सहभागी हुनुभएको थियो ।   

यसरी निर्दलीय (पञ्चायती व्यवस्था) सुधारिएको पञ्चायत (दलहरुलाई केही खुकुलो पारेको व्यवस्था), बहुदलीय व्यवस्था २०४६ सालपछि गरी फरक फरक व्यवस्थामा उहाँले वडाबाट नगरपालिकामा प्रतिनिधित्व गर्नुभयो । उहाँको कार्यकाल २०५९ सम्म कायमै थियो । त्यसपछि स्थानीय निर्वाचनमा अलमल भएपछि उहाँको जनप्रतिनिधि भएर काम गर्ने क्रम रोकियो । उहाँको कार्यकालमा कहिले वडाबाट निर्वाचित हुँदै नगरपालिकाको प्रधानपञ्चसम्म हुनुभयो । कहिले प्रधानपञ्च निलम्बनमा परेपछि अरुलाई कार्यवाहक प्रधानपञ्च बनाएको पनि देख्नुभयो । 

खु