काठमाडौँमा एआर, भीआर र क्युआरमा आधारित स्मार्ट पर्यटनको सम्भावना 

काठमाडौँ । काठमाडौमा स्मार्ट पर्यटन सम्भव हुने ‘प्रयोगकर्ता (पर्यटक) को आवश्यकता पहिचान र बजार सर्वेक्षण प्रारम्भिक प्रतिवेदन’ले औल्याएको छ । महानगरपालिकाको स्वर्णिम योजना ‘पर्यटकीय सहर’ अन्तर्गत भएको मार्केट रिसर्च फर एआर (अग्मेन्टेड रियालिटी), भीआर (भर्चुअल रियालिटी), क्युआर (क्वीक रेस्पोन्स) फर टुरिज्म एप्लिकेसनको प्रारम्भिक प्रतिवेदनमा यस्तो औल्याइएको हो । 

ठमेल, बसन्तपुर, पशुपतिनाथ, बौद्ध र स्वयम्भुमा भेटिएका १२५ जना पर्यटकले सर्वेक्षणमा भाग लिएका थिए । उनीहरु २९ वटा देशबाट आएका हुन् । यसमा संयुक्त राज्य अमेरिका, अष्टे«लिया, बेल्जियम, इटाली, स्पेन, युक्रेन, रसिया, पोर्चुगल, अष्ट्रिया, बेल्जियम, आयरल्याण्ड लगायत देशका पर्यटक थिए । 

उनीहरुमध्ये ६१.८ प्रतिशत पहिलो पटक आएका थिए । २०.३ प्रतिशत दोस्रो पटक र १७.०९ प्रतिशत पर्यटक २ पटकभन्दा धेरै आएका थिए । नेपाल आउने प्रयोजनमा सबैभन्दा धेरै ८१ जना (६४.०८%) टे«किङ्गका लागि, ५२ जना (४१.०६%) सहासी खेलका लागि, हिमाल आरोहण गर्न ४५ जना (३६%), सांस्कृतिक प्रयोजनका लागि ४१ जना (३२.८%), विदा मनाउन ३५ जना (२८%), साथी र परिवारका लागि १९ जना (१५.०२%) आएका थिए । सर्वेक्षणमा अध्ययन, मनोरञ्जन, स्वयमसेवा, पर्यटन, लेखन र धार्मिक क्रियाकलाप  र विवाहका लागि आएका १÷१ जना सहभागी थिए । यस्तै कामका लागि आएका ३ जना, व्यापारका लागि आएका ३ जना समेटिएका छन् । 

यसरी आउनेमध्ये सबैभन्दा धेरै ८६ जना (६९.४%) जनाले वेभसाइटबाट पहिलो सूचना पाएको बताए । ५९ जना (४७.०६%) ले साथी र परिवारबाट, ५८ जना (४६.८%) ले सामाजिक सञ्जालबाट ४० जना (३२.०३%) ले पुस्तकबाट जानकारी पाएको बताएका छन् । यसरी सूचना प्राप्त गर्ने स्रोतहरुमा पुस्तक, पत्रिका, हवइ सेवा, होटल, साथीभाइ, गुगल, पहिलो भ्रमण, ट्राभल भ्लग, ट्राभल गाइड, टेलिभिजनलगायत भएको उल्लेख गरेका छन् । यसरी प्राप्त गरेको सूचनालाई ९५.७% ले विश्वाश योग्य, ९९.१% ले सहयोगी, ८१.१% ले पूर्ण सूचना दिएको र ९३.८% ले सूचनाबाट आफू सन्तुष्ट बताए । १८.९% आफूलाई सूचना दिने स्रोतमा पूर्ण विवरण नभएको उल्लेख गरेका छन् । यो अवस्थालाई पर्यटन सम्बन्धी सूचना विवरणमा काम गर्नेहरुले मनन गर्नु पर्ने देखिन्छ । 

सर्वेक्षणमा सहभागीमध्ये ९७.६% ले स्मार्ट फोन बोकेको उल्लेख गरेका थिए । केहीले भने स्मार्ट फोनको प्रयोगबाट टाढा रहनका लागि आएको पनि बताए । अध्ययन प्रतिवेदन प्रस्तुत गर्दै मौलिक नेपालका परामर्शदाता शुशान्त तुलाधरले भन्नुभयो, ५४.१% ले आइओएस, ३९.३% ले एन्ड्रोइड फोन बोक्नुभएको थियो । केहीले दुईवटा फोन बोक्नु भएको थियो भने कसैले स्मार्ट फोनका कुनै सुविधा नभएका पुराना मोडलका फोन बोक्नुभएको थियो । 

घुम्न आउने प्रक्रिया गर्दा ११२ जना (९१.८%) स्मार्ट फोनबाट काम गर्नुभएको थियो । ४५ जना (३६.९%) ले ल्यापटपबाट, ४ जना (३.३%) ले डेक्सटप कम्प्युटरबाट र १३ जना (१०.७%) ले ट््याब्लेट प्रयोग गरेको बताएका थिए । 

मोवाइल एप्लिकेसनको प्रयोग गरेर सूचना लिने, होटल र एअरलाइन्स बुकिङ् गर्ने, भुक्तानी गर्ने, टुर प्याकेज खरिद गर्ने, यातायातमा तिर्ने, रेन्टुरेन्टको बिल तिर्ने, नक्सा हेर्ने, किनमेल गर्ने, भाषा अनुवाद गर्ने, भौगोलिक अवस्थाका बारेमा जानकारी लिने गरेको बताएका छन् । 

यसरी प्राप्त भएको विवरण हेर्दा स्मार्ट टुरिजमका लागि काम गर्दा हुने देखिएको छ । यसको बजार अझै अध्ययन गर्नुपर्छ । कार्यक्रमबा बारेमा सम्पदा विभागका प्रमुख अर्चना श्रेष्ठ शाक्यले भन्नुभयो, ‘पर्यटन व्यवस्थापनसँग सम्बन्धित पक्षबाट आएको पृष्ठपोषण र बजारबाट थप सूचना लिएर काम अगाडि बढाइनेछ ।’

अग्मेन्टेड रियालिटी (एआर) मा अक्षर, ग्राफिक्स सूचना हुन्छन् । सम्बर्धन गरिएको वास्तविकता देखाउन मोवाइल एप्लिकेसनको प्रयोग हुन्छ । मोवाइलमा भएको क्यामराबाट कुनै बस्तु खिच्दा त्यसमा खिचिएको बस्तुसँग सम्बन्धित जानकारी देखाउँछ । नेपालमा यसको प्रयोग भइसकेको देखिँदैन । भर्चुअल रियालिटी र क्युआरका क्षेत्रमा भने धेरै प्रयोग भइसकेका छन् । यस्ता प्रयोगबाट काठमाडौँ महानगरपालिका पर्यटन व्यवस्थापनमा आयाम थप्न चाहन्छ । कार्यक्रमकी सम्पर्क व्यक्ति एवं पर्यटन महाशाखा प्रमुख श्रृजु प्रधानको भनाइ छ । 

आज नेपाल पर्यटन तथा होटल व्यवस्थापन प्रतिष्ठानमा सरोकारवाला अधिकारी बिच प्रारम्भिक प्रतिवेदनमाथि भएको छलफल भएको छ । यस क्रममा महानगरपालिकाका स्वास्थ्य सल्लाहकार डा. जगदिश अग्रवाल, पर्वतारोहण संघ, नेपाल एशोसिएसन अफ टुर एण्ड ट्राभल एजेन्ट (नाटा), होटल एशोसिएसन अफ नेपालसहित संघसंस्थाका अधिकारी तथा प्रतिनिधिहरुको सहभागिता थियो ।