प्रश्न, जिज्ञासा र सुझावसहित लाभग्राहीबाट वडाको प्रशासकीय भवनको माग

काठमाडौँ । काठमाडौँ महानगरपालिकाको वडा नम्बर १ को सार्वजनिक सुनुवाई तथा योजना तर्जुमा छलफलमा प्रश्न गर्ने, सुझाव दिने र जिज्ञासा राख्ने सेवाग्राहीको संख्या बराबर जस्तै थियो । आर्थिक वर्ष २०८१/०८२ को सार्वजनिक सुनुवाई र आर्थिक वर्ष २०८२/०८३ का लागि योजना तर्जुमा छलफलमा २० जना सेवाग्राहीले छलफलमा भाग लिँदा ८ जनाले वडाको समृद्धिका लागि गर्नु पर्ने कामका विषयमा सुझाव दिनुभयो । यसरी प्राप्त सुझावमा पूर्वाधारको सन्तुलित विकासदेखि सामुदायिक कुकुर व्यवस्थापन, स्वास्थ्य सेवाको प्रभावकारीमा वृद्धि, विपद पूर्वतयारी लगायत विषय थिए ।

ठुला अस्पतालमा टिकट काट्नै गाह्रो, पालो कुर्नै गाह्रो, त्यहाँ जाँदा कहाँ कहाँ पुगे जस्तो हुन्छ । त्यसैले वडा वडामा महानगरपालिकाले सञ्चालन थरेको स्वास्थ्य प्रवर्धन केन्द्रमा सेवा बढाउँदै लैजानु प¥यो ।

सडकमा भएका कुकुरहरु वटुवा र सवारी चालकका कारण जोखिममा छन् । वटुवा र सवारी चालक सडकका कुकुरबाट जोखिममा छन् । यो जोखिम घटाइदिनु प¥यो । सेवाग्राहीले धारणा राख्दै भन्नुभयो, ‘नन्दीकेशर वहाल पुननिर्माण, सम्पदा मार्गको दायाँवायाँ रङ्गरोगन, यी मार्गमा ठुला सवारी साधन प्रवेश निषेध, तरकारी बजार हटाएर बालबालिकाका लागि पार्क निर्माण, राष्ट्रिय संग्रहालयमा लगिएका मूर्ति पुनःस्थापना गराउनु प¥यो । सार्वजनिक र खुला ठाउँ जोगाउनु प¥यो । कमलपोखरीमा पानी भर्नु प¥यो । बर्खाको समयमा राती ९ बजेसम्म खुला गरिदिनुप¥यो । बत्ती र सीसीटिभी क्यामराको व्यवस्था गरिदिनुप¥यो ।’

नागपोखरी नजिकको बिजुलीको ट्रान्सफरमर पड्किरहन्छ । यो जोखिम हटाउने जिम्मेवारी कसको हो? प्रश्न सोध्दै उहाँहरुले थप्नुभयो, ‘विदेशीहरुले जथाभावी भिडियो खिच्दै हिँड्छन् । कसैलाई सोध्दैनन् । के यसो गर्न पाइन्छ र? पाइँदैन भने रोकिदिनुप¥यो ।’

‘स्थानीय क्लवहरुले गरेको योगदान मूल्याङ्कन गरेर यसका आधारमा सहयोग गरिदिनुप¥यो । खेल प्रतियोगितामा भाग लिनु अगाडि तयारीका लागि पूर्वाधार बनाइ दिनुप¥यो । चारढुङ्गेभन्दा पूर्वमा दाहसंस्कारका लागि दाउरा राख्ने फल्चा थियो । त्यसलाई पुनःस्थापना गरिदिनुप¥यो । पार्कका आउने किशोरकिशोरीको क्रियाकलाप हेर्नै नसकिने भो । नियमन गरिदिनुप¥यो ।’  

तालिकाअनुसार हरेक मनाइने जात्रा पर्व सञ्चालनका लागि सहयोग माग गरिरहनु नपरोस् । स्वचालित बनाएर नियमित गर्ने पद्धति विकास गरिदिनुप¥यो । विरुवा रोप्दा मनपरी रोप्नु भएन । रैथाने जातका विरुवा रोप्नुप¥यो । यसरी माग गर्ने क्रममा वौद्धिक अपाङ्गता भएकी नानीकी आमाले प्रतिनिधिमूलक आफ्नो कथा सुनाउँदै भन्नुभयो, ‘छोरी बौद्धिक अपाङ्ग भएपछि मैले सरकारी जागिर छोड्नु प¥यो । उसलाई नियमित औषधि चाहिन्छ । बिमा गरेको त्यहाँबाट औषधि पाइँदैन । उसका कारण म पनि वेरोजगार छु । अब कसरी धान्ने?’

यस क्रममा प्रकोप क्षति न्यूनीकरणका लागि पूर्व तयारी गर्नुपर्ने, खुला ठाउँलाई नासिनबाट बचाउनु पर्ने, हिति र पोखरीको संरक्षणमा नियमित काम गर्नु पर्ने सुझाव प्राप्त भएका थिए ।

प्रश्नकर्ताका सवालको जवाफ दिँदै वडाध्यक्ष भरतलाल श्रेष्ठले भन्नुभयो, ‘वडावासीलाई सेवा सन्तुष्ट गराउन प्रयासरत छौँ । यहाँहरुले माग गर्नुभएका योजना स्वीकृत भएपछि माग गर्न जत्तिकै सक्रिय भएर कार्यान्वयनका लागि सहभागी हुनुपर्छ । अनि मात्र विकासमा अपनत्व हुन्छ । विकास सन्तुलित र दिगो हुन्छ ।’

महानगरपालिकाले नागरिकप्रति उत्तरदायी भएर नीति, बजेट तथा कार्यक्रम तर्जुमा गर्छ । कार्यक्रममा राजस्व विभागका प्रमुख दिपक अधिकारीले भन्नुभयो, पहिले आफूभन्दा माथिको अधिकारीप्रति उत्तरदायी हुनुपर्ने थियो । अहिले नागरिकप्रति उत्तरदायी हुनुपर्छ । यसैले त, तपाईँ के चाहनुहुन्छ भनेर सोधिएको हो । प्रश्न गर्ने, गुनासो गर्ने अवसर दिइएको हो ।

सुनुवाईमा माग गरिएका योजनासँगै ३ दिनसम्म वडाबासीसँग लिखित रुपमा योजना मागेका छौँ । वडा सचिव सर्वज्ञराज पौडेलले भन्नुभयो, संकलित लिखित र मौखिक सबै मागलाई प्राथमिकीकरण गरेर वडा समितिमा छलफल गराउँछौँ । वडा समितिले स्वीकृत गरेका योजना नगर सभाका शिफारिस गरेर पठाउनेछौँ ।

भौगोलिक वर्गीकरणमा वडा नम्बर १ सानो वडामा पर्छ । राजस्व संकलनमा हामी सबैभन्दा ठुलो वडा हौँ । वडासचिव पौडेलले भन्नुभयो, ‘जेठ मसान्तसम्ममा हामीले २७ करोड ३३ लाख रुपैयाँ राजस्व संकलन गरिसकेका छौँ ।’

वडाले चालु आर्थिक वर्षका लागि पूर्वाधारतर्फ ४४ वटा योजना कार्यान्वयन गरेको छ । सामाजिक विकास तर्फ खेलकुद, तालिमसहित १२ वटा योजना कार्यान्वयन गरेको छ ।

वडाभित्र करिब ३ हजार घरधुरी छन् । करिब ४० हजार जनसंख्या भएको वडाको पूर्वमा वडा नं. ३० र वडा नं. ५, पश्चिममा वडा नं. २६ र २७ उत्तरमा वडा नं. २ दक्षिणमा वडा नं. २८ र ३० पर्छन् ।