कारागारभित्र सञ्चालित विद्यालयहरुको र आधारभूत तह अन्तिम परीक्षाको अनुगमन  

काठमाडौँ । केन्द्रीय कारागारभित्रका विद्यालयहरुमा सञ्चालन गरिएको आधारभूत तह अन्तिम परीक्षाको अनुगमन भएको छ । त्यहाँ ३ वटा विद्यालय छन् । जगन्नाथ माध्यमिक विद्यालय कक्षा १२ सम्म सञ्चालित छ । बन्दी विकास आधारभूत विद्यालय कक्षा ८ सम्म सञ्चालित छ । यस्तै श्री महिला बन्दी आधारभूत विद्यालय कक्षा ५ सम्म सञ्चालन भएको छ । काठमाडौँ महानगरपालिकाको शिक्षा विभागले आज त्यहाँका ३ वटै विद्यालयको भौतिक अवस्था, विद्यालयमा उपलब्ध सुविधा, पठन प्रक्रियासँगै आधारभूत तह अन्तिम परीक्षाको अनुगमन गरेको हो । यी विद्यालयमा बालिग परीक्षार्थी छन् । 

जगन्नाथ माध्यमिक विद्यालयबाट २० जना परीक्षार्थीले आवेदन दिनुभएको थियो । उहाँहरुमध्ये श्री महिला बन्दी आधारभूत विद्यालयका १० जना महिला विद्यार्थी हुनुहुन्छ । यो विद्यालय कक्षा ५ सम्म मात्र भएकोले उहाँहरुले जनन्नाथबाट परीक्षा आवेदन दिनुभयो । परीक्षा भने महिला बन्दी विद्यालयबाटै दिइरहनु भएको छ । यसरी आवेदन दिएका २० परीक्षार्थीमध्ये १ जना पुरुष कैदमुक्त हुनुभएपछि अहिले जगन्नाथ परीक्षा केन्द्रका आवेदकमध्ये १९ जना विद्यार्थी परीक्षामा सहभागी हुनुभएको छ ।  

बन्दी विकास आधारभूत विद्यालयबाट १२ जना विद्यार्थी परीक्षामा सहभागी हुनुभएको छ । यस्तै आफ्नै विद्यालयमा परीक्षा केन्द्र भएको केन्द्रीय बहिरा माध्यमिक विद्यालयमा २७ जना विद्यार्थीले परीक्षा लेखिरहनुभएको छ । 

कारागारभित्रको परीक्षा अनुगमन गरिसकेपछिको प्रतिक्रियामा शिक्षा अधिकृत इन्द्र दाहालले भन्नुभयो, ‘विद्यार्थीहरुमा आत्मविश्वाश थियो । परीक्षा सञ्चालनका मापदण्ड पूरा भएको थियो ।’ उहाँले शैक्षिक कार्यक्रमसँग कारागारभित्रका विद्यालयहरुको प्रसङ्ग जोड्दै भन्नुभयो, ‘महानगरपालिकाका लागि कारागारभित्र वा बाहिर जहाँका भए पनि सबै विद्यार्थी समान हुन् । ज्ञान, सिप र योग्यता विकासका अवसरहरु समान रुपमा प्रदान गर्नेछौँ ।  कारागारभित्रका विद्यालयमा पनि सुन्दर विद्यालय र हरित विद्यालय कार्यक्रम सञ्चालन भएको छ । विद्यालयको पूर्वाधारका लागि सहयोग गरेका छौँ ।’ 

‘कारागार सुधार गृह हो । यहाँ रहनेको निश्चित समय हुन्छ । यहाँबाट फर्किने व्यक्तिको ज्ञान, सिप, क्षमता र शैक्षिक योग्यता वृद्धि गर्न सकियो भने भोलि उहाँहरु समाज रुपान्तरणका लागि सकारात्मक योगदान गर्ने नागरिक बन्नु हुन्छ । यहाँको शैक्षिक क्रियाकलापबाट यसप्रकार नतिजा आउँछ ।’ सहरी योजना आयोगका सहायक विज्ञ सस्मित पोखरेल अनुगमनपछिको अनुभूति प्रकट गर्दै भन्नुहुन्छ, ‘हामीले जेलभित्रका विद्यालयमा गरेको लगानीले प्रतिफल दिएको छ । अझै लगानी बढाएर जेलमा भएका धेरै व्यक्तिहरुमा शैक्षिक योग्यता विकास गर्ने अवसर दिन सकिने देखियो ।’

केन्द्रीय कारागारभित्र भएका ३ वटा विद्यालयमध्ये जगन्नाथ माध्यमिक विद्यालय कक्षा १२ सम्म छ । यस विद्यालयमा ३९६ जना विद्यार्थी छन् । यसमध्ये कक्षा ९ मा २४ जना, कक्षा ११ मा ६१ जना र कक्षा १२ मा ४९ जना विद्यार्थी छन् । यहाँ १८ वर्षदेखि माथि ५५ वर्षसम्मका विद्यार्थी अध्ययन गर्छन् । महानगरपालिकाबाट प्रदान गरिएको सहयोगबाट विद्यालयले कार्यालय कक्ष मर्मत गरेको छ । विद्यालयले महानगरपालिकाबाट कक्षा कोठाहरुको मर्मत, कम्प्युटर ल्यावमा सामानको उपलब्धताको अपेक्षा गरेको छ । अहिले कम्प्युटर ल्याब र विज्ञान प्रयोगशाला एउटै कक्षामा सञ्चालन गरिएको छ ।   

अर्को बन्दी विकास आधारभूत विद्यालय हो । यस विद्यालयमा १७२ जना विद्यार्थी अध्ययनरत छन् । यस विद्यालयको कक्षा १ मा अध्ययन गर्ने ८१ वर्षिय पुरुष सबैभन्दा पाको उमेरको विद्यार्थी हुनुहुन्छ । महानगरपालिकाको सुन्दर विद्यालय परियोजनाअन्तर्गत विद्यालयका भित्ताहरुमा रङ्ग लगाइएको छ । यस्तै सुन्दर विद्यालय परियोजनाअन्तर्गत पार्क निर्माण गरिएको छ । विद्यालयले बन्दी ज्ञानोदय पुस्तकालय सञ्चालन गरेको छ । अब कम्प्युटर ल्याब बनाउन पाए विद्यार्थीहरुलाई प्रविधिमा आधारित शिक्षा दिन सकिन्थ्यो । विद्यालयका प्रधानाध्यापकले अपेक्षा गर्नुभयो । 
शिक्षालाई पहुँचयुक्त बनाउन महानगरपालिकाले यस बर्ष अटिजम, बौद्धिक अपाङ्गता, डाउन सिन्ड्रोम लगायत अवस्था भएका विशेष प्रकृतिका विद्यार्थीहरुलाई परीक्षा केन्द्रबाटै परीक्षामा सहभागी गराएको छ । ६ वटा विद्यालयका ६ जना विद्यार्थीहरुले सहयोगीसहितको विशेष सहुलियत लिएर परीक्षा दिइरहनुभएको छ ।