काठमाडौँ । काठमाडौँ महानगरपालिकाको वडा नं. १४ मा आजदेखि गरिबी निवारणका लागि सम्भाव्य लघु उद्यम, उद्यमी व्यवसाय सचेतना तालिम सुरु भएको छ । ८० जनालाई ४०/४० जनाको समूहमा छुट्याएर दिइने तालिमको पहिलो समूहका लागि कार्यक्रम थालिएको हो । 

तालिम विहान १० बजेदेखि अपरान्ह ४ बजेसम्म ८ दिन चल्नेछ । यसमा व्यवसायको आधारभूत जानकारी, व्यवसाय र परिवारको सम्बन्ध, व्यवसाय दर्ता र सहुलियत वित्तमा पहुँच, व्यवसायका प्रकार, सफल उद्यमीका विशेषता, व्यवसायको सुक्ष्म र वृहत छनोट जस्ता विषयमा ३ दिन कक्षा सञ्चालन हुनेछन् । 

यसपछिका ४ दिनमा व्यवसायका लागि ग्राहक र ग्राहक सन्तुष्टि, व्यावसायिक कार्ययोजनाका लागि बजार सर्वेक्षण, व्यवसायका लागि बजार सर्वेक्षण र विक्री मूल्य निर्धारण, व्यावसायिक कार्ययोजना तर्जुमा, नमूना व्यावसायिक कार्ययोजना, प्रतिस्पर्धीको विश्लेषण, बिक्री कला विकास, उत्पादन र यसका साधनहरुको उपयोगिता, लागतका तत्व र विक्री मूल्य निर्धारणका विषयमा ज्ञान दिइन्छ । व्यवहारिक सिपका लागि खेलका माध्यमबाट सिकाइ गरिन्छ । अन्तिमको एक दिन लैङ्गिक तथा सामाजिक समावेशीकरण अन्तर्गत महिला र पुरुषको शारीरिक तथा सामाजिक भिन्नता, स्रोत साधनमा पहुँच, महिलामैत्री प्रविधिका विषयमा कक्षा सञ्चालन हुनेछ । 

तालिम सुरु गर्दै सामाजिक विकास समितिका संयोजक रामकुमार के. सी. ले भन्नुभयो, ‘तालिम लिएर सिकेको सिपलाई प्रमाण पत्रमा नथन्क्याउनु । आफ्नो क्षमता र रुचि अनुसारको उद्यम गर्नु । यसले तपाईँको सामाजिक प्रतिष्ठा बढाउने छ ।’ तालिममा वडा नं. १४ का अध्यक्ष सुमन श्रेष्ठले, ज्ञान लिएर तथा सिप सिकेर थालेको उद्यम दिगो हुने बताउनु भयो । साना र टुक्रामा तालिम दिएर नतिजा मापन गर्न सकिने अवस्था थिएन । अहिले धेरै संख्यामा सहभागी गराएर चरणबद्ध तालिम दिएर सामाजिक परिवर्तनमा देखिने काम थाल्न पाएकोमा खुशी लागेको छ । श्रेष्ठको भनाइ थियो ।

उद्यमले जीवनस्तरमा सुधार गर्ने बताउँदै कार्यक्रममा कार्यपालिका सदस्य महेश नेपालीले, आफू अनुकुलका उद्यम छानेर आफूलाई उत्पादनशील क्षेत्रमा लगाउन आग्रह गर्नुभयो । यस्तै उद्यमी प्रकृति मैनालीले, कसैले केही दिन्छ । म त्यसबाट काम गरौँला भन्ने सोन नराख्न अनुरोध गर्नुभयो । आफ्नै प्रयत्नमा केही गर्छु भन्ने सोच राखेर काम थाल्नु । अहिले निर्णय सानो हुन सक्छ । तर, कालान्तरमा ठूलो लाभ दिन्छ । मैनाली चामलका बोराबाट झोला बनाएर निर्यात गर्ने, होम स्टे सञ्चालन गर्ने व्यवसायी हुँदै अहिले होटल व्यवसाय सञ्चालन गर्ने ठाउँमा पुग्नुभएको छ । 

सामाजिक विकास विभागअन्तर्गत कार्यक्रम सञ्चालन भएको हो । तालिम सञ्चालनका लागि देवकी घिमिरे र अञ्जली बोगटी २ जना उद्यम बिकास सहजकर्ता हुनुहुन्छ । यसका लागि १२ लाख रुपैयाँ सशर्त अनुदान रकम प्राप्त हुन्छ । महानगरपालिकाले २० लाख रुपैयाँ विनियोजन गरेको छ । वडा नं. ६ र २१ मा यसअघि नै यस प्रकारका कार्यक्रम सञ्चालनमा आइसकेका छन् । वडा ६ मा जुत्ता बनाउने, सेनिटरी प्याड बनाउने, साबुन बनाउने र फाइबरका झोला बनाउने उद्यम भइरहेका छन् । प्रविधि हस्तान्तरणअन्तर्गत यी उद्यमका लागि प्याकेजिङ् मेसिन उपलब्ध गराउने तयारी भएको छ । वडा नं. २१ मा झोल साबुन र क्रिस्टलका सामान बनाउने उद्यम चलेका छन् । 

सहजकर्ता घिमिरेका अनुसार तालिममा सहभागी छान्नका लागि घरधुरी सर्वेक्षण गरिएको थियो । यसमा फाराम भराउँदा वार्षिक ४२ हजार १४६ रुपैयाँ ४ पैसाभन्दा कम आय भएका व्यक्ति, वेरोजगार र युवालाई तालिममा सहभागी गराउने मापदण्डमा आधारित भएर प्रशिक्षार्थी चयन गरिएको छ । सहभागीमध्ये ७० प्रतिशत महिला अनिवार्य गरिएको छ । सहभागीमध्ये १६ बर्षदेखि माथि ४० बर्ष उमेर समूहका ६० प्रतिशत व्यक्ति सहभागी हुनुपर्छ । 

तालिमपछि सहभागीलाई व्यवसायको प्रारम्भिक छनोटको फाराम भराइन्छ । यसमा व्यवसायको नाम, इच्छा, ज्ञान, सिप, परिवारको सहयोग, छरछिमेकीको हौसला, साथीभाइको सहयोग, आफ्नो धर्मसँगको मेल, सामाजिक प्रतिष्ठा, सोचे अनुरुपको आम्दानी शीर्षकमा सहभागीले आफ्नो स्तरलाई आफैँ अङ्क प्रदान गर्नेछन् । यसका आधारमा उहाँको व्यावसायिक सम्भावनाको प्रारम्भिक अवस्था थाहा हुन्छ । यसपछि भरिने व्यवसायको बजार, कच्चा पदार्थ, प्रविधि, सिपदक्ष जनशक्ति, लगानी, सरकारी नीति र पूर्वाधारका विषयमा सहभागीको ज्ञान र सिपसँग सम्बन्धित फाराममा प्रदान हुने अङ्कलाई व्यवसाय छनोटको अन्तिम आधार मानिन्छ । 

यसपछि सिप प्रदान गर्ने तालिम, लगानीका लागि वित्तीय संघ संस्थाहरुसँग छलफल, प्रविधि हस्तान्तरण, बजारीकरणका लागि सहजीकरण गरिनेछ । यो करिब ३ बर्ष अवधिका लागि हो । यसपछि उद्यमी आफ्नो काम गर्न आफैँ सक्षम हुने अपेक्षा गरिएको छ । 

यस प्रकारका सम्भावित उद्यमीबाट व्युटीसियन र सिलाइका लागि धेरै माग हुने गरेको, सहजकर्ता बोगटीले जानकारी दिनुभएको छ ।  

लघु उद्यम विकासमा सम्भाव्य बजार, उद्यमीहरूको माग र उद्यम विकासको सम्भावनालाई आधार मानिन्छ । लक्षित समूहको चाहना, चाहना बमोजिम उद्यमका लागि आवश्यक स्रोतको स्थानीय स्तरमा उपलब्धता र बजारको सम्भाव्यता यसका मुख्य आधार हुन् । मागको अवस्था विश्लेषण गरेर बजार सुनिश्चत गरेपछि मात्र उद्यम विकासका लागि थप प्रक्रियाहरू अगाडि बढाइन्छ ।