डेङ्गी संक्रमण वृद्धिका उतारचढाव : महानगरपालिकाबाट लार्भा खोजेर नष्ट गर्ने अभियानलाई निरन्तरता 

काठमाडौँ । काठमाडौँ महानगरपालिकाभित्र सन् २०२२ मा २ हजार ९७३ जनामा डेङ्गी संक्रमण देखिएको थियो । यस्तै सन् २०२३ मा ६४३ जनामा संक्रमण देखियो । सन् २०२४ मा २ हजार ८४ जनामा संक्रमण देखियो । यस वर्ष अर्थात् गएको पुसदेखि अहिलेसम्म २४८ जनामा संक्रमण देखिएको छ । शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल, टेकुका अनुसार सन् २०२२ मा ९ हजार ८८६ जना, सन् २०२३ मा १ हजार ७१४ जना सन् २०२४ मा २ हजार ९८४ जना र सन् २०२५ को अहिलेसम्म २२७ जना संक्रमण भएका व्यक्तिको परीक्षण काठमाडौँ जिल्लामा भएको छ । तर, ठेगानामा पालिकाको नाम उल्लेख पाइँदैन । अस्पतालले संक्रमितमध्ये धेरै व्यक्ति काठमाडौँमा बसोबास गर्ने भएको उल्लेख गरेको छ ।

काठमाडौँ महानगरपालिकाका महामारी रोग रोकथाम तथा नियन्त्रण कार्यक्रमका फोकल पर्सन ऋषिप्रसाद भुषालले विगत संक्रमणको अवस्था विश्लेषण गर्दै भन्नुभयो, ‘डेङ्गीको संक्रमण कुनै वर्ष घट्ने र कुनै वर्ष बढ्ने गरेको देखिन्छ ।’ भुषालका अनुसार काठमाडौँ महानगरपालिकाभित्र पहिलो पटक २०७५ सालमा चमती क्षेत्रमा एकजना महिलामा यो संक्रमण देखिएको हो । दोस्रो विरामी बालाजु ढुङ्गेधारामा भेटिएका थिए । 

महानगरपालिकाले गएका वर्षहरुको संक्रमण दर हेर्दै अहिले डेङ्गी सार्ने लामखुट्टेको बासस्थान खोज्ने र लार्भा नष्ट गर्ने कार्यक्रमलाई तीब्र बनाएको छ । वडा र समुदाय स्तरमा सञ्चालन भएको कार्यक्रममा स्वास्थ्यकर्मी, महिला स्वयमसेविका, स्थानीयहरुको सहभागिता छ , 

नेपालमा २०६१ सालदेखि डेङ्गी देखिन थालेको हो । देशभरि डेङ्गी संक्रमणको तथ्याङ्क हेर्दा सन् २०२४ मा ६ हजार ८३१ जनामा संक्रमण देखिएको थियो । जसमध्ये ४ जनाको मृत्यु भयो । त्यसको अघिल्लो वर्ष अर्थात् सन् २०२३ मा ५२ हजार ७९० जनामा संक्रमण देखिँदा २० जनाको मृत्यु भयो । सन् २०२२ मा पनि डेङ्गीको संक्रमण उच्च थियो । त्यस वर्ष ५४ हजार ७८४ जनामा संक्रमण देखिँदा ८८ जनाको मृत्यु भएको थियो । 

सन् २०२१ मा ५४० जनामा संक्रमण देखिँदा ५ जनाको मृत्यु भयो । सन् २०२० मा ५३० जनामा संक्रमण देखिँदा ४ जनाको मृत्यु भएको थियो । सन् २०१९ मा भने १७ हजार ९९२ जनामा संक्रमण देखिँदा ६ जनाको मृत्यु भएको थियो ।  

सामान्यतयाः बर्खायाममा देखिने यो संक्रमणको वृद्धि दर भदौ, असोज र कार्तिक महिनामा धेरै देखिन थालेको छ । काठमाडौँसहित नेपालका १० जिल्लामा यो संक्रमण प्रकोपका रुपमा देखा परेको छ । 

सन् २००४ देखिको तथ्याङ्क हेर्दा सन् २००९ सम्म डेङ्गी संक्रमणका कारण कुनै कसैको पनि मृत्यु भएको देखिँदैन । सन् २०१० मा ९१७ जनामा डेङ्गी देखिँदा ५ जनाको मृत्यु भएको थियो । यसपछिका ४ वर्ष संक्रमणबाट कसैको पनि मृत्यु भएन । सन् २०१५ मा १३५ जनामा डेङ्गीको संक्रमण देखियो । यसमध्ये १ जनाको मृत्यु भयो । सन् २०१६ मा १ हजार ५२७ जनामा डेङ्गी देखियो । सन् २०१७ मा २ हजार १११ जनामा, सन् २०१८ मा ८११ जनामा संक्रमण देखियो । यी वर्षहरुमा क्रमशः १, ३ र ३ जनाको मृत्यु भएको देखिन्छ ।   

यसरी हुने संक्रमण र त्यसबाट हुने मानव मृत्यु घटाउन, महानगरपालिकाको स्वास्थ्य विभागले लार्भा खोज्ने, नष्ट गर्ने र सचेतना अभिवृद्धि गर्ने कार्यक्रमलाई अभियानका रुपमा सञ्चालन गरिरहेको छ ।
आम नागरिकका स्वास्थ्य सम्बन्धी गुनासा, जिज्ञासा सुन्न र प्रारम्भिक परामर्शका लागि निःशुल्क महानगरपालिकाले ११८० टेलिफोन नम्बर सञ्चालनमा ल्याएको छ ।

डेङ्गी संक्रमण फैलाउने एडिस जातको लामखुट्टे सफा जमेको पानीमा बस्छ । यसकारण सफा पानी राखिने भाँडाहरुमा पानी भरेर राख्नुहुँदैन । पानी जम्ने सडक, सडक पेटीका खाल्टाखुल्टी, करेसाबारीमा रहने गमला, पानी जम्मा गरी राखिएका भाँडा, टायर, कौसी र बरण्डामा जम्ने पानी लामखुट्टेको संख्या वृद्धि हुने ठाउँ भएकोले यस्ता ठाउँमा पानी जम्न दिनु हुँदैन । यो दायित्व हरेक नागरिकले पूरा गर्न महानगरपालिकाले आग्रह गरेको छ ।