काठमाडौँ । घरेलु फोहोरको दिगो व्यवस्थापनको थालनी स्रोतमा वर्गीकरण गर्नु नै हो । यसमा हरेक उत्पादकलाई सचेत र जिम्मेवार बनाउनु पर्छ । यो कामको थालनी काठमाडौँ महानगरपालिकाले वडा नं. २७ बाट गर्ने भएको छ । आज बसेको वातावरण समितिको वैठकले, फोहोर वर्गीकरण नमूना कार्यक्रम वडा नं. २७ बाट थाल्ने निर्णय गरेको छ । 

वैठकमा समितिका संयोजक महर्जनले भन्नुभयो, ‘काम थाल्नु अघि गर्नु पर्ने तयारीका लागि मिहनेत गरौँ । थालिएको कामबाट पछाडि फर्किनु नपरोस् । यस काममा हरेक नागरिकको सहभागिता चाहिन्छ । यसकारण सचेतनाका कार्यक्रम प्रबर्धन गरौँ ।’ 

समितिका सदस्य एवं वडा नं. ५ का अध्यक्ष वीरेन्द्र प्रजापतीले, फोहोर वर्गीकरणको काम तत्काल थालनी गर्नु पर्ने अवस्था रहेको बताउनुभयो । यस्तै वडा नं. ६ का अध्यक्ष भुवन लामाले, फोहोर व्यवस्थापनमा वडाहरुको नेतृत्वमा काम गर्नु पर्ने बताउनुभयो । वडा २७ का अध्यक्ष योगेश खड्गीले, फोहोर उत्पादक को हुन्, उनीहरुले कस्तो प्रकारको फोहोर उत्पादन गर्छन् र अहिले कसरी व्यवस्थापन भइरहेको छ, सुक्ष्म अध्ययन गर्नु पर्ने र सचेतनाका कार्यक्रम तीब्र बनाउनु पर्नेमा जोड दिनुभयो । 

आफू अभ्यस्त रहेको परिवेशका कमजोरी आफैँलाई थाहा हुँदैन । यसकारण फोहोर व्यवस्थापनको दिगो समाधानका लागि वाह्य परामर्शबाट अध्ययन भइरहेको छ । बैठकमा समितिका सदस्य सचिव एवं वातावरण विभागका प्रमुख रविनमान श्रेष्ठले, घरमा उत्पादन भएको फोहोर वर्गीकरण गर्न नागरिक सहभागिताका लागि काम गर्दैछौँ । 

५ हजार जनसंख्या रहेको वडा नं. २७ मा १ हजार ४ सय घरधुरी छन् । वडामा फोहोर उत्पादनको प्रकृति र व्यवस्थापनको चक्रमा गरिएको अध्ययनको प्रारम्भिक अवस्था प्रस्तुत गर्दै अमित चौहानले, उत्पादकले स्रोतमा फोहोर वर्गीकरण गर्ने र महानगरपालिकाले दैनिक विहान घर घरमा फोहोर संकलन गर्ने सवारी साधन पठाएपछि कामको नतिजा आउने बताउनुभयो । यसका लागि घरधनी र व्यवसायीसँग छलफल गरिएको चौहानको भनाइ थियो । उहाँ भारत इन्दोर नगरका सूचना, शिक्षा र सञ्चार विज्ञ हुनुहुन्छ । फोहोर व्यवस्थापनका अध्ययनका लागि आउनुभएको हो । 

त्यस क्षेत्रमा बेलुका ९ बजेदेखि फोहोर सडकमा निकाल्न थाल्ने परपाटी रहेको चौहानको भनाइ छ । 

के हो, फोहोर वर्गीकरण
भान्छामा कुहिने र नकुहिने गरी २ खालको फोहोर जम्मा हुन्छ । कुहिनेलाई छुट्टै र नकुहिनेलाई छुट्टै भाडाँमा राख्नु वर्गीकरण हो । नकुहिने फोहोर उत्पादक आफँैले बेच्न सक्छन् । कुहिने फोहोर आफैँले पनि मल बनाउन सकिन्छ । मल बनाउन सकिएन भने महानगरपालिकाबाट फोहोर संकलन गर्न आएको सवारी साधनमा राखेर पठाउन सकिन्छ । 

तरकारी (साग सब्जी), बढी धएको खानेकुरा, माछा मासु, हड्डी, अण्डा, चियाको छोक्रा, फलफुलका बोक्रा, खानेकुरा केलाउँदा आएको बस्तु, रुखका पात कुहिने फोहोर हुन् । 

यस्तै प्लाष्टिक, शिसा, कागज, कपडा, जुत्ता, सामान प्याक भएर आएका सामान, काठ, रबर, सिमेन्टको व्याग, बोतलहरु, फलाम आदि नकुहिने फोहोर हुन् । 

यससँगै सेनेटरी प्याड, डाइपर, बिषादिको खाली बोटल, म्यान नाघेका औषधि, मास्क, व्यक्तिगत सुरक्षा पोशाक (पीपीइ), पञ्जा, फुटेका सिसा, घर आँगल बढार्दा आएको धुलो तथा माटो पनि फोहोरका रुपमा संकलन हुन्छ । हिजोआज सहरी क्षेत्रमा सेनटरी प्याडभन्दा औषधि र डाइपरजन्य फोहोरको मात्रा बढ्दै गएको छ । यस्तो फोहोर कुहिने र नकुहिने फोहोर राख्ने भाँडाको नराखी अर्को छुट्टै भाँडामा राख्नुपर्छ ।      

विभागले हरेक घर दैलोमा पुगेर फोहोर संकलन गर्ने रुट निर्धारण गर्ने, साधन तथा उपकरणको प्रबन्ध गर्ने, जनशक्ति परिचालन गर्ने, संकलन तथा व्यवस्थापन विधि सिकाउने, समुदायको सहभागिता बढाउने र कामको अनुगमन मूल्याङ्कनको योजना बनाइरहेको छ ।