रमाउँ, कमाउँ र बचाउँ भनेर सुरु गरिएको शनिबारीय हाँडीगाउँ सडक फुड स्टल अहिले  हाँडीगाउँ महोत्सवका रूपमा रूपान्तरण  हुँदै

काठमाडौँ -  रमाउँ, कमाउँ र बचाउँ भनेर सुरु गरिएको शनिबारीय हाँडीगाउँ सडक फुड स्टल अहिले हाँडीगाउँ सडक महोत्सवका रुपमा रूपान्तरण हुँदै गएको छ। दुई वर्षअघि इन्द्रजात्राको अवसरमा स्थानीय खानाका परिकारहरूका साथै ऐतिहासिक हाँडीगाउँको स्थानीय संस्कृति, जात्रा, पर्वलाई प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्यले शनिबार दिउँसो २ : ०० बजेदेखि बेलुकी ८: ०० बजेसम्म सडक फुड स्टल सुरू गरिएको थियो। हाँडीगाउँ कृष्ण मन्दिरदेखि कोटालटोल  (भमरकुँ)  सम्म सवारी साधन आवतजावत समेत बन्द गरी सुरु गरिएको फुड स्टल अहिले लोकप्रिय हुँदै हाँडीगाउँ सडक महोत्सवकै रुपमा रूपान्तरण हुँदै गएको छ । 

काठमाडौँ महानगरपालिका वडा नं. ५ को प्रत्यक्ष संलग्नतामा गठन भएको नर: दे जीवन्त हाडीगाउँ समितिले हाँडीगाउँ सडक  फुड स्टललाई व्यवस्थित रुपमा अगाडि बढाइरहेको छ । सडक फुड स्टल आजको हाँडीगाउँ महोत्सवको रूपमा आउनुको सन्दर्भमा नर: दे जीवन्त हाँडीगाउँ समितिका अध्यक्ष गोपाल डंगोल भन्नुहुन्छ, “विभिन्न देशमा कार फ्री फ्राइडे मनाएको देखेका थियौँ ; सुनेका थियौँ ; जसले एकातिर वातावरण प्रदूषण कम हुने अर्कातिर व्यस्त सहरीकरणका कारण खेल्न नपाएका बालबालिकाले खुल्ला ठाउँमा खेल्न पनि पाउने, सँगसँगै हाम्रो मौलिक कला संस्कृति प्रदर्शन गर्न पनि सकिने भएर हामीले स्थानीय संघसंस्था र स्थानीयवासीसँग विभिन्न चरणमा छलफल गरी शनीबारीय सडक फुड स्टल सुरू गरेका हौँ । अहिले महोत्सवकै रूपमा विकास हुँदै गएको छ । यसमा काठमाडौँ महानगरपालिका प्रमुख बालेन्द्र शाह, उपप्रमुख सुनीता डङ्गोल एवं वडा नम्बर ५ का अध्यक्ष वीरेन्द्र प्रजापतिले निकै हौसला प्रदान गर्नुभएको छ । प्रचारप्रसारका लागि केही युट्युबका साथीहरू र महानगरका पत्रकारहरुले साथ दिनुभएको छ ।”

डङ्गोलका अनुसार “हाम्रो हाँडीगाउँको आफ्नै मौलिक इतिहास छ। हाम्रो अन्यत्र कतै नभएका मौलिक संस्कृति परम्परा छन् ; जात्रापर्व छन्, बाजागाजा छन्, चर्या नृत्यलगायतका ऐतिहासिक नृत्य छन्, मूर्त अमूर्त सम्पदाले सम्पन्न छौँ ; तर हाम्रै देशमा पनि यसको बारेमा धेरैलाई थाहा छैन, त्यसैले हाम्रो सम्पदालाई देशविदेशमा चिनाउनु पनि हामीले हाम्रो कर्तव्य ठानेका छौँ र शनीबारीय फुड स्टललाई केवल स्थानीय परिकार प्रस्तुत गर्ने रूपमा मात्र लिएका छैनौँ । आफ्ना मूर्त अमूर्त ऐतिहासिक सम्पदालाई प्रस्तुत गर्ने अर्थात् देखाउने अवसरका रुपमा पनि लिएका छौँ । हरेक शनिबार हाँडीगाउँको शनिबारीय सडक फुड स्टल हेर्न, स्थानीय मौलिक परिकारको स्वाद लिन र हाम्रा साँस्कृतिक झाँकीहरू अवलोकन गर्न  १०० देखि १५० जनासम्म बाह्य पर्यटकका साथै उल्लेख्य रूपमा आन्तरिक पर्यटक आउने गर्नुहुन्छ ।’’

शनीबारीय हाँडीगाउँ सडक फुड स्टल व्यवस्थित गर्ने सन्दर्भमा अध्यक्ष डङ्गोलको भनाइ छ, “विगत ५/६ महिनादेखि राम्रो व्यापार हुने फुड स्टलहरूबाट रू. ५०० र कम व्यापार हुने फुड स्टलबाट रू. ३०० सम्म शुल्क लिने गरिएको छ । कतिपय स्टललाई निःशुल्क पनि दिइएको छ । यसरी लिएको शुल्क सुरक्षाकर्मी, स्वयंसेवक, अतिथि, सांस्कृतिक झाँकीहरू प्रस्तुत गर्ने कलाकार, नृत्य प्रस्तुत गर्ने कलाकारहरूलाई खाजा खुवाउने र अन्य व्यवस्थापनमा खर्च गर्ने गरिएको छ । फोहोर व्यवस्थापनमा पनि ध्यान पुर्‍याइएको छ । उत्पादित फोहोरलाई कुहिने र नकुहिने गरी वर्गीकरण गरेर व्यवस्थापन गर्ने गरिएको छ ।”

हाँडीगाउँको शनिबारीय सडक फुड स्टलमा आफ्ना स्थानीय परिकारहरु खुवाउने नर: भिंन्तुना पुच: का संयोजक रमा महर्जन भन्नुहुन्छ, “ ४०/५० हजारसम्म बिक्री गर्छौं । आर्थिक रुपमा पनि राम्रो भएको छ । अझै धेरै मान्छेहरु आइदिऊन् ।  हाम्रो मठ मन्दिरको संरक्षण होस्, सांस्कृतिक झाँकीहरू सधैँ प्रस्तुत भइरहून् ।” 

त्यसैगरी अर्को फुडस्टल राख्नुहुने ‘जय अजिमा नेवारी खाजा घर’ का कृष्णमाया प्रजापति भन्नुहुन्छ, “ शनिबारीय फुड स्टल रमाइलो लागिराखेको छ । भित्र राख्नुभन्दा बाहिर व्यापार राम्रो छ, ४० हजार जति बिक्री हुन्छ । 

त्यस्तै दिदीबहिनी समूहका अनुसार  २५/३०  हजारसम्म  व्यापार हुन्छ। अझै प्रचारप्रसार होओस् । धेरैभन्दा धेरै पर्यटक आउनुहोस् भन्ने चाहना छ । यस्तै लक्ष्मी लामा भन्नुहुन्छ, “ अहिले पहिलाको जस्तो व्यापार छैन। १२/१३ हजार जति व्यापार हुन्छ।  यो मेला राम्रो हो, पहिलाको जस्तै भइदिए अझै राम्रो हुन्थ्यो भन्ने लाग्छ ।” बुद्ध महर्जनको भनाइ अलि फरक छ, “हामी एउटाले जे गर्छौँ सबैले त्यही अनुकरण गर्ने बानी छ तर सबैले आफ्नै मौलिक परिकार पस्कन सके राम्रो हुन्थ्यो । मैले चिकेन कन्डक्ट, आलु चप लगायतका परिकार राख्ने गरेको छु ।” उहाँले पर्यटकलाई शौचालयको अभाव भएको हुँदा मोबाइल शौचालयको व्यवस्था गर्न सुझाव समेत दिनुभयो ।

शनीबारीय सडक फुड स्टललाई अझ राम्रो गर्न आन्तरिक पर्यटक छेतेन लोप्चनको सुझाव छ, “स्थानीय सबै व्यापारीहरूको मौलिक पोसाक हुनुपर्छ, सवारीसाधन दुई पाङ्ग्रे पनि पूर्ण निषेध गर्नुपर्छ । पिच सडक होइन, ढुङ्गा वा मौलिक ईँटा बिच्छ्याइएको हुनुपर्छ । साथै मौलिक साँस्कृतिक झाँकी सदैव देखाउँदा राम्रो हुन्छ ।’’

आन्तरिक एवं बाह्य पर्यटकलाई समयबजी, चटामरी, य:मरी, बारा, व:, छोयला, कचिला, त:खा, न्याखोना, जला, सःपूम्हिचालगायतका मौलिक स्थानीय खानाका परिकारको आनन्द दिन र हाँडीगाउँको ऐतिहासिक मौलिक कला संस्कृतिको संरक्षण र प्रवर्द्धनमा शनिबारीय हाँडीगाउँ सडक फुड स्टल आफ्नो मौलिक पहिचान स्थापित गर्दै अगाडि बढेको छ । साथै स्थानीय महिला दिदीबहिनीहरूको आय बृद्धिमा पनि सडक फुड स्टल कोषेढुङ्गा सावित हुँदै गएको छ ।